ing. 6. sınıf duygular

 

29 EKİM CUMHURİYET BAYRAMI

Milli Mücadele’ nin zaferle sonuçlanmasının ardından Mustafa Kemal Atatürk, yeni Türk devletinin yüzünü çağdaşlaşma ve demokrasiye çevirdi. Ankara'nın, Türkiye'nin hükûmet merkezi olmasının ardından, mevcut yönetimin isminin de bütün açıklığıyla konulması, yeni devletin başkanının da seçilmesi gerekiyordu.

Osmanlı devleti, padişahlık sistemi ile yönetiliyordu. Atatürk yeni yönetim sisteminin Cumhuriyet olmasını istiyordu. Bu iki yönetim sistemini kısaca anlatalım.

• Padişahlık sisteminin olumsuz yönleri;

• Devlet yöneticilerinin yetkilerinin sınırsız olması

• Yöneten kişinin denetlenememesi, herhangi bir yaptırıma tabi olmaması.

• Yöneten kişinin devlet kaynaklarını istediği gibi, icabında halkın zararına harcaması

• Padişah ölünce taht kavgaları nedeniyle ülke yönetiminde zayıflıklar oluşması

• Devlet işlerinden uzak tecrübe kazanamamış şehzadelerin yönetime gelmesi.

• Cumhuriyet yönetiminin değerleri şöyle sıralanmaktadır;

• Cumhuriyet yönetim sisteminde, halkın kendi kendini yönetmesi esastır.

• Cumhuriyet yönetim biçim tümüyle, hukukun üstünlüğüne dayanır.

• Her birey Anayasa ile ilişkili ve kanunlar önünde eşit haklara sahip durumdadır.

• Cumhuriyet yönetiminde halkın, seçme ve seçilme hakkı bulunur.

• Tüm vatandaşların seçme ve seçilme hakkı ise Anayasa ile güvence altına alınmış haldedir.

• Cumhuriyet yönetimi sisteminde, halk seçim aracılığıyla temsilcisi olan milletvekillerine bir meclis ve bir hükûmet kurma yetkisi verir.

• Cumhuriyet yönetimi sisteminde egemenliğin kaynağının millet olduğu kabul görmüştür.

• Cumhuriyet yönetimi sistemlerinde kamu yararı ilkesi ön planda tutulmuş durumdadır.

• Cumhuriyet yönetimi sisteminde asla egemenliğin bir kişiye, bir sınıfa, bir zümreye, ya da bir gruba dayanması kabul edilemez durumdadır.

• Cumhuriyet yönetim biçiminde tüm vatandaşların temel hak ve özgürlükleri en geniş bir biçimde devletin güvencesi ve teminatı altına alınmış durumdadır.

• Cumhuriyet yönetim sisteminde yargı yetkisi tam bağımsız durumda olan mahkemeler aracılığıyla kullanılır.

Atatürk geçmişteki karanlık günlere tekrar dönmemek, ülkemizi münhasır medeniyetler seviyesine çıkarmak için ülkemizi ilelebet payidar kılacak Cumhuriyet yönetimini 29 Ekim 1923’ te ilan etmiştir.

Türkiye Büyük Millet Meclisinin 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet yönetimi ilan etmesi anısına her yıl 29 Ekim günü Türkiye'de ve Kuzey Kıbrıs' da kutlanan bir Millî Bayramdır. 1925 yılında çıkarılan bir yasa ile ulusal (milli) bayram olarak kutlanmaya başlanmıştır. Cumhuriyet Bayramı, M. Kemal Paşa’yı ve özgürlükleri uğruna savaşan birçok Türk askerini anmamızı sağladığı gibi Cumhuriyet’ in kolay kazanılmadığını da bize hatırlatır.

1925’de Cumhuriyet kutlamaları sırasında Çankaya Köşk'ünde Fahrettin Altay Paşa, Atatürk’e şu soruyu sormuştur: “Cumhuriyetimizin ilanının 29 Ekim'e denk gelmesi acaba bir tesadüf müdür? Üç gün evvel, beş gün sonra da olabilirdi.” Bu sorunun cevabında Cumhuriyet tarihimizin az bilinen bir gerçeği saklıdır. Atatürk, Cumhuriyetin ilanı için vatanımızı işgal altında bırakan Mondros’ un bir gün öncesini seçmiştir. Mondros 30 Ekim’dir, Cumhuriyet 29 Ekim. Çünkü bir sonraki gün olamazdı!

DEFNE ŞEKER